CẢM NGHĨ TỪ MỘT PHO TƯỢNG

Ăn và ngủ là hai nhu cầu tất yếu của nhân loại. Cho nên ngủ không phải cái gì xa lạ với con người. Tuy nhiên để có được một giấc ngủ bình an không phải dễ.

Được tặng một pho tượng chú tiểu ngồi tựa mình ngủ gục trên chiếc mõ, tôi thích quá. Cái nét mặt ngây thơ hồn nhiên của chú đã ngay lập tức cuốn hút tôi say mê ngắm nhìn. Trong lúc thưởng thức, tôi tự hỏi tại sao mình lại có cảm xúc về một tác phẩm nghệ thuật nhanh đến thế, trong khi trình độ nhận thức của mình còn non kém? Theo tôi hiểu, một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc, không phải ai cũng cảm thụ hết giá trị của nó, mà còn đòi hỏi trình độ hiểu biết của mỗi cá nhân. Nỗi băn khoăn ấy đã được đại thi hào Nguyễn Du thốt lên cách đây gần hai thế kỷ: 

Bất tri tam bách dư niên hậu,

Thiên hạ hà nhân khắp Tố Như? (1)

(Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa,

Người đời ai khóc Tố Như chăng?)

(Vũ Tam Thập dịch)

Phải có cùng độ rung với tác giả, người đọc mới thâm nhập được tác phẩm một cách trọn vẹn nhất. Như các cụ ngày xưa đã nói: “Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”, hoặc thuật ngữ ngày nay là “cùng một tầng số“. Về những điểm đó, có lẽ tôi chưa đủ khả năng để cảm thụ một tác phẩm nghệ thuật. Nhưng khi nhìn thấy pho tượng, tôi như người đánh  mất vật báu, nay bỗng gặp lại. Phải chăng, khi sức khẻo suy kém đi người ta mới thấy sức khẻo là quý? Và khi giấc ngủ bất an, người ta mới trân trọng giấc ngủ bình an!

Chú tiểu với đôi má phúng phính trên gương mặt tròn trịa, hai mắt nhắm kín, đầu nghiêng bên phải gác trên chiếc mõ. Với tư thế này, có lẽ trong lúc tụng kinh, vì buồn ngủ chịu hết nổi, chú đã bỏ dùi xuống và nhanh chóng “thâu thần nhập định”. Mặc cho thế sự thăng trầm, dòng đời trôi chảy; mặc cho chú chuột nhắt đang gặm túi áo mình, chú cứ tha hồ mà ngủ, ngủ một cách trọn vẹn! Trên gương mặt chú không một nét ưu tư phiền bận về những gì đã, đang và sẽ xảy ra xung quanh mình. Thật sung sướng biết bao một giấc ngủ an lành!

Ăn và ngủ là hai nhu cầu tất yếu của nhân loại. Cho nên ngủ không phải là cái gì xa lại với con người. Tuy nhiên để có được một giấc ngủ bình an không phải dễ. Vì giấc ngủ ngoài chức năng cân bằng cho cơ thể sau một ngày dài hoạt động, nó còn phản ảnh ước vọng và hành động của con người khi thức. Do vậy người ta không có thể có được một giấc ngủ an khi tâm chất chứa toàn những điều bất an. Hiện tượng trằn trọc hoặc những cơn ác mộng hãi hùng khi ngủ là kết quả đương nhiên của vọng tâm điên đảo, thất tình (2), lục dục (3). Như vậy, để được tự tại trong khi thức, an lành trong giấc ngủ, phương pháp tuyệt diệu nhất là “viễn ly điên đảo mộng tưởng”. Chỉ sáu chữ đó, nếu thực hành đến nơi đến chốn thì cái “cứu cánh Niết-bàn” chẳng còn xa tít trên chín tầng mây xanh nữa. Vậy mà mấy ai là người có đủ nghị lực để “viễn ly điên đảo” trong cái thế giới đầy cám dỗ và điên đảo này. Chẳng lẽ chỉ có pho tượng chú tiểu ngủ gục trên chiếc mõ?

Trích “Bằng tất cả thấm lòng” - THÍCH CHÂN TÍNH

(1) Tố Như: tên hiệu của Nguyễn Du

(2) Thất tình: Bảy thứ tình cảm của con người là mừng, giận, buồn sợ, thương, ghét, muốn

(3) Lục dục: Sáu loại dục vọng là ham muốn nhìn sắc đẹp, nghe âm thanh, ngửi mùi hương, ăn uống, xúc chạm, suy tưởng